محوطه تاریخی بیستون در مکانی استراتژیک و مسلط بر سر راه مهم ارتباطی امپراتوری ایران به بین النهرین ن قرار گرفته و از دوران باستان مورد استفاده بوده است. در این محوطه تاریخی آثاری از پیش از تاریخ تا حکومت های اسلامی دیده می شود.
از جمله : غار شکاچیان، سراب بیستون ، بقایای گورستان قدیمی ، دژ تاریخی مدفون، نیایشگاه شاهنشاهان ماد ،نقش برجسته داریوش بزرگ ، مجسمه هرکول ، نقش برجسته میتریدات دوم شاهنشاه اشکانی ، نقش برجسته گودرز ، سنگ بلاش ، پرستشگاه شاهنشاهان پارتی، بقایای شهر باستانی هخامنشیان و پارتیان ، کتیبه فرهاد کوه کن ،بقایای پل و سد ساسانی ،سنگ های تراشیده ساسانیان ، کاروانسرای ایلخانی ، بناهای ایلخانی و...دلیل آن که همه این آثار در یک جای قرار داشته این بوده که این محل از مکان های مقدس ایرانی شناخته می شده زیرا آب، مظهر پاکی و روشنانی فراوان بوده که از دل کوه بیستون جاری بوده و داریوش بزرگ هم به دلیل موقعیت کرمانشاه و کوه های صخره ای آن و آثار بزرگ نیاکان آریایی اش این مکان را برای کتیبه ارزشمند بیستون انتخاب کرده است.
سنگ نبشته بیستون یکی از مهم ترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم ترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان را به سه زبان پارسی باستان ، عیلامی و بابلی نشان می دهد. متن پارسی باستان در ۴۱۴ سطر و پنج ستون است .